I. Tư duy sáng tạo là gì?
1. Gạt bỏ những hiểu biết kiến thức thông thường.
Trước hết, các bạn hãy trã lời câu hỏi sau đây, nhưng tối thiểu phải suy nghĩ 5 phút.
Có một chai rượu nho, nút bần trên miệng chai không mở ra được. Vậy làm thế nào để uống được chai rượu nho này mà không cần đập vỡ chai, cũng không xoi lỗ nút chai?
Bạn có trả lời câu hỏi trên đây một cách dễ dàng không?
Tất nhiên, nhiều người trả lời câu hỏi trên rất dễ dàng. Nhưng cũng có người sẽ chào thua. Câu trả lời thật đơn giản:
Ấn nút bần cho lọt vào trong chai.
Thế nhưng có nhiều người nghĩ không ra. Vì theo hiểu biết thông thường của chúng ta, cứ nghĩ rằng muốn uống rượu thì phải mỡ nút chai ra: nếu nút chai không mở ra được thì sẽ không uống được rượu trong chai. Bản chất của câu hỏi trên chính là nhằm vào chổ yếu trong suy nghĩ của con người, chỉ nghĩ theo sự hiểu biết thông thường của mình.
Lúc bé, chúng ta học nhiều về thường thức trong cuộc sống, tất nhiên những hiểu biết đó đã giúp ích nhiều cho ta trong cuộc sống hằng ngày. Tuy vậy, cũng có những lúc nó, không những vô dụng, mà còn làm hạn chế tư duy của chúng ta khi giải quyết một số vấn đề.
Thực tế cho thấy, nhiều vấn đề đơn giản đến nỗi trẻ con cũng làm được, mà người lớn cảm thấy vô cùng khó khăn.
Tôi xin kể một câu chuyện xảy ra vào sau thế chiến thứ II, ngày nay nghĩ lại còn cảm thấy hổ thẹn. Khi thế chiến kết thúc, hàng hóa khan hiếm trầm trọng. Lúc đó, có một người đàn ông trương tấm biển ngang ở trước bến xe. Tấm biển ghi một hàng chữ to: “Hàng bỏ lại của quân đội Mỷ đóng tại Nhât”, cạnh đó chất một đống xà phòng mang nhãn hiệu nước ngoài. Tôi như cá gặp nước, lập tức bỏ tiền ra mua một lô xà phòng về.
Vừa về đến nhà, tôi đã vội vàng lấy xà phòng ra rửa mặt, rửa tay. Lúc đó, tôi mới thấy mình bị lừa. chỉ vài giờ sau, trên mặt và cánh tay tôi nổi lên những nốt mẩn đỏ.
Rõ ràng là hàng dỏm rồi! khi nhìn kỹ lại mới phát hiện những chữ Anh trên nhãn hiệu sắp xếp lung tung. Tôi nổi giận và ra ngay bến xe. May mắn làm sao người đàn ông vẫn còn đó ! tôi hạch hỏi và trách mắng ông ta. Không ngờ ông ấy lại trợn mắt hỏi tôi:
- Ai bảo đây là xà phòng ngoại ?
Tôi ấp úng, nhìn theo ngón tay trỏ của ông ta. Lần này tôi mới bật ngửa ra vì bên dưới hàng chữ to “Hàng bỏ lại của quân đội Mỷ đóng tại Nhât” là hai chữ rất nhỏ : “Diêm quẹt”. Quả thật , bên cạnh đống xà phòng là một vài hộp diêm thật của “quân Mỹ đóng tại Nhật”, chỉ vài hộp mà thôi !
Tôi không dám nói thêm một câu nào nữa, lầm lũi bỏ về.
Tôi tự xem xét sự việc trên, ở đó đúng là có nhiều “cạm bẩy”.
Một là theo suy nghĩ thông thường thì hàng bán giá rẻ thường là hàng chất đống như núi. Nên khi tôi nhìn thấy tấm biển với hàng chữ to “Hàng bỏ lại của quân đội Mỷ đóng tại Nhật” là nghĩ ngay đến đống xà phòngchất bên cạnh. Một sự liên tưởng tai hại !
Hai là theo suy nghĩ thông thường, hàng mang nhãn hiệu bằng chữ Anh trình bày hàng ngang là hàng nước ngoài. Đồng thời hàng nước ngoài bao giờ cũng tốt hơn hàng nội. Một quan niệm thật sai lầm! vì vậy tôi chẳng cần xem nhãn hiệu đã vội mua hàng đống xà phòng để rồi mắc lừa !
2. Gạt bỏ những kinh nghiệm trong quá khứ.
Nhà ảo thuật muốn lấy một vật gì đó từ trong túi áo ra, thường phải làm ngược lại cách nghĩ thông thường của khán giả. Thông thường ai cũng nghĩ rằng, muốn lấy một vật gì đó từ trong túi áo ra thì phải thò tay vào túi áo. Giả sử nhà ảo thuật thò tay vào túi áo, lợi dụng khi lấy khăn tay luôn tiện lấy cả giấy bạc ra, thì rất dể bị khan giả phát hiện.
Cũng một động tác nưng nếu làm ngược lại, thay vì lấy tờ giấy bạc ra trong lúc thò tay vào túi lấy khăn tay, nay nhà ảo thuật thò tay vào túi lấy chiếc khăn, nhưng chỉ lấy chiếc khăn thôi, không có tờ giấy bạc nào cả. khán giả cũng trố mắt để theo dõi chiếc khăn lấy từ trong túi ra có kèm theo vật gì không? Không có. Khán giả có thể yên trí được rồi ! Thế nhưng lúc bấy giờ cũng chính là lúc nhà ảo thuật trổ tài của mình, anh ta đường hoàng thò tay vào túi để bỏ chiếc khăn vào và… thật nhanh, tờ giấy bạc được lấy ra trong lúc bỏ chiếc khăn vào, chứ không phải lúc lấy chiếc khăn ra.
Từ hai sự việc trên, ta thấy lường gạt hoặc ảo thuật đều làm ngược lại với những suy nghĩ thông thường của con người. Đó cũng là chổ yếu tâm lý của chúng ta. Đầu óc của con người vì sao bị ràng buộc bởi những “hiểu biết thông thường” hoặc kinh nghiệm của quá khứ ?. Tôi cho rằng chẳng qua vì bộ não của chúng ta cấu tạo quá hoàn chỉnh mà thôi.
Suy nghĩ cũng làm con người mệt mỏi, nên cần có thời gian thích đáng để nghỉ ngơi. Nhất là những trường hợp nhiều lần được giải quyết một cách thuận lợi, bởi những kinh nghiệm sẵn có, lúc đó đầu óc của chúng ta sẽ chọn cách “tiết kiệm tư duy” để ứng phó những vấn đề đó.
Điều đó làm cho đầu óc của chúng ta trở nên mất linh hoạt. đó là nguyên nhân làm hạn chế tính sáng tạo trong tư duy của con người. Để tránh sự xơ cứng của bộ não, ta nên tập thành thói quen suy xét một sự vật hoặc một vấn đề từ nhiều khía cạnh.
Chịu khó tư duy, chịu khó động não, chắc chắn các bạn sẽ có những giải quyết vấn đề hoặc những phát hiện bất ngờ.
3. Tạo điều kiện phát triển khả năng sáng tạo
Giữ gìn truyền thống là điều không ai chối cãi. Nhưng trong thời đại tên lửa hiện nay, bất cứ ai cũng cần có những sáng tạo trong tư duy.
Nhưng thực tế thì hầu hết những người thông thường không có sự cố gắng trong việc rèn luyện tính sáng tạo tư duy của mình. Bởi lẽ họ cho rằng, khả năng sáng tạo bẩm sinh. Không thể rèn luyện hoặc nhờ sự cố gắng mà có được.
Thực tế dù ở gia đình, nhà trường hoặc nơi làm việc, đều có rất nhiều nguyên nhân làm hạn chế tính sáng tạo. Nhất là tại các cơ quan làm việc. Đối với những suy nghĩ táo bạo của tuổi trẻ thường bị phê bình là: “quá non nớt ! quá ấu trỉ !”
Ở một xí nghiệp nào đó, khi có mặt giám đốc, các nhân viên vẫn cười nói bình thường, đó là một bầu không khí làm việc lý tưởng. Nhưng ngược lại, tại một số nơi, khi trưởng phòng xuất hiện, các tổ trưởng lập tức câm miệng như hến, nhân viên bỗng nhiên trở nên hiền như mèo con mới mang về. Ở những công ty đó, các nhân viên trẻ làm sao có khả năng phát huy tính sáng tạo trong công tác của họ. Khả năng phát triển của công ty sẽ bị hạn chế.
Giới hạn con người trong khuôn khổ, lấy những hiểu biết về kiến thức thông thường, những tập tục, những truyền thống những kí ức để ràng buộc con người, sẽ không thể có sự sáng tạo trong tư duy và công tác.
II. NÂNG CAO KHẢ NĂNG SÁNG TẠO
Để nâng cao khả năng sáng tạo, cần có phương pháp rèn luyện đó là:
- Phương pháp đặt vấn đề
Trước tiên, các bạn hãy liệt kê toàn bộ những chi tiết có vấn đề thành một bản kê. Sau đó lần lượt suy xét từng vấn đề. Làm như vậy chúng ta sẽ tránh được kiểu xem xét sự vật phiến diện hoặc bỏ sót các chi tiếc quan trọng. Tuy vậy, cũng không nên quá lệ thuộc vào phương pháp này, vì quá lệ thuộc vào nó sẽ làm hạn chế tính sáng tạo.
- Phương pháp liên tưởng đôi
Mục đích rèn luyện của phương pháp này cũng giống như phương pháp đặt vấn đề, giúp chúng ta vượt qua các liên tưởng thông thường.
Ví dụ: cần sáng chế một sản phẩm mới về âm thanh nổi. Trước tiên, người ta liên tưởng đến một sản phẩm hoàn toàn không liên quan đến nó – máy bay. Sau đó ta xem xét đặt tính, công dụng, trang bị của máy bay.
Căn cứ vào những yếu tố đó ta lại lần lượt xét các yếu tố với sản phẩm về âm thanh nổi.
Phương pháp này không những giúp ta nghiên cứu sáng chế sản phẩm mới mà còn rèn luyện tính sáng tạo trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta.
- Phương pháp phân tích hình thái
Ví dụ: Muốn làm một cái ly để đông dung dịch, chúng ta cần xem xét hình dáng kích thước, nhiên liệu của ly. Người ta lập một biểu đồ hình khối lập phương để lựa chọn tối ưu nhất.
Căn cứ vào hình dưới đây, có đến 48 trường hợp để lựa chọn, giúp chúng ta có những dữ liệu để sáng chế một sản phẩm mới đạt tiêu chuẩn cao.
Ba phương pháp trên nhằm hạn chế sự lão hóa của bộ não, nhưng đói với việc rèn luyện tư duy lại không có hiệu quả bao nhiêu.
Để rèn luyện tư duy, giúp bộ não con người linh hoạt hơn, minh mẫn hơn, chúng tôi đã cố gắng đăng bài viết này. Theo kinh nghiệm nhiều năm của tôi, những người có sức sáng tạo phong phú, thường là những người rất thích thú về bộ não, như: câu đố, tiểu thuyết suy luận, ảo thuật, truyện vui, tạp kỹ… trong đó, câu đố là một hình thức không thể thiếu được để rèn luyện trí óc của chúng ta. Nó bao gồm những tài liệu rèn luyện về khả năng trực giác, khả năng quan sát, khả năng phân tích, khả năng suy luận, khả năng bền bỉ, khả năng sáng tạo của con người.
Bây giờ, mời các bạn hãy lần lượt trả lời các câu đố và ghi nhớ hai điều:
1) Các câu hỏi trong trang http://quantrikinhdoanhk04.blogspot.com/ này đều có câu trả lời ở phần tiếp theo của bài viết. Có thể có nhiều bạn chưa suy nghĩ đã vội mở xem trang giải đáp. Yêu cầu các bạn không làm như vậy. Tôi cho rằng mổi một câu hỏi các bạn nên suy nghĩ ít nhất năm phút. Để các bạn có thể suy xét, chúng tôi để một khoảng trống trước khi viết câu trả lời các bạn nên cố tận dụng nó một cách hữu hiệu.
2) Bài viết này không chỉ xem một ngày là xong. Vì khả năng sáng tạo không thể rèn luyện thành công trong một ngày vài hôm được. Tốt hơn hết, mỗi ngày chỉ nên trả lời 2 đến 3 câu. Như vậy cần khoảng từ 20 ngày đến một tháng mới có thể đọc hết quyển sách này.
Xin các bạn đừng chán nản khi chưa trả lời tốt các câu hỏi, hãy cố gắng lên và bắt tay vào ngay đi!
Đón đọc: PHƯƠNG PHÁP RÈN LUYỆN TRÍ NÃO P1 (ngày 04-01-2012)
No comments:
Post a Comment